Metopozaur

NAZWA I POCHODZENIE

Metopozaur to rodzaj wywodzący się z temnospondyli, archaicznych płazów zasiedlających wodne środowiska w permie i triasie. Rodzaj ten występował w późnym triasie na terenie Europy (Niemcy, Portugalia, Włochy), a w innych rejonach świata takich jak Indie, północna część Afryki czy Ameryka Północna żyli jego bardzo bliscy krewniacy. Z unikalnego na skalę światową stanowiska w Krasiejowie pochodzi – o czym zaświadcza jego nazwa – gatunek Metoposaurus krasiejowiensis. Szczątki Kraśniewskiego metopozaura to najliczniej znajdowane skamieniałości na tym stanowisku . W Pawilonie paleontologicznym możemy zobaczyć na ekspozycji setki kości tego prehistorycznego płaza a także jego zrekonstruowany szkielet.

WYGLĄD

Mierzący często ponad dwa metry długości metopozaur żył w środowisku wodnym, zasiedlając starorzecza, rzeki o słabym nurcie, jeziora, w tym także efemeryczne (wysychające okresowo). O dobrej adaptacji do życia w akwenach świadczy choćby silnie rozwinięta linia boczna, która – obecna dziś u ryb oraz niektórych wodnych salamander – pozwala zwierzęciu wychwycić sygnały dotyczący kierunku i siły prądu wody a także wykrywać zbliżającą się ofiarę lub niebezpieczeństwo. Cechą charakterystyczną metopozaura była ogromna i bardzo płaska czaszka, z oczami umiejscowionymi na samym przodzie pyska. Kończyny były stosunkowo silne i być może pomagały zwierzęciu w kopaniu nor w okresach kiedy zbiorniki wodne wysychały. Ogon był silny, spłaszczony i stanowił główny organ napędowy podczas pływania. Ogromna paszcza metopozaura najeżona była drobnymi ostrymi jak szpilki ząbkami. Na podniebieniu oraz na samym przodzie żuchwy znajdowały się znacznie większe od reszty zębów, masywne i silne „kły”. Metopozaury niewątpliwie były drapieżnikami i chwytały swoją zdobycz w wodzie a następnie połykały w całości, bez gryzienia.

POŻYWIENIE

Metopozaury żywiły się głównie rybami – i być może, okazjonalnie, innymi istotami wodnymi – czatując na nie przy dnie lub w pobliżu linii brzegowej. Dawniej sądzono, że masywny pas barkowy i ciężka głowa stanowiły obciążniki, ułatwiające przydenne żerowanie. Zakładano również, że płazy te otwierały nagle paszczę i zasysały ofiary wraz z wodą, dziś wiemy, że sposobem polowania były bardziej zbliżone do dzisiejszych krokodyli.