Naukowcy szacują wiek Ziemi na około 4,5 miliarda lat. W tym czasie na naszej planecie zachodziło wiele zmian, które wciąż pozostają dla nas tajemnicą. Jedną z nich jest okres, w którym na świecie rządziły dinozaury.
Te potężne zwierzęta panowały na Ziemi przez jakieś 160 milionów lat, a liczne wykopaliska, szczątki szkieletów i skamieniałości odkryte przez paleontologów pozwoliły na odtworzenie ich wyglądu, rodzajów, sposobów życia i zwyczajów. Nadal jednak wiele kwestii pozostaje w sferze domysłów, na przykład to, kiedy i dlaczego wyginęły.
Z tego artykułu dowiesz się, co do tej pory udało się ustalić na temat dinozaurów, kiedy żyły na Ziemi pierwsze dinozaury oraz jakie rodzaje dinozaurów udało się odkryć.
Kiedy żyły dinozaury?
Dinozaury to olbrzymie zwierzęta, które przynależą do gromady gadów. Co je wyróżniało? Dinozaury były jajorodne, czyli składały jaja. Prowadziły stadny tryb życia, choć większość z nich było drapieżnikami. Były to też zwierzęta lądowe.
Historię naszej planety dzieli się na następujące po sobie epoki. To ułatwia określenie, na kiedy przypadały kolejne istotne zmiany, w tym kiedy żyły dinozaury. Szacuje się, że okres ich istnienia przypada na trzy okresy: trias, jurę i kredę, czyli epokę mezozoiczną. Rozpoczął się 225 milionów lat temu, a zakończył 70 milionów lat temu.
Początek ery dinozaurów
Początek historii dinozaurów na Ziemi rozpoczął się w triasie, ale najwięcej było ich w kredzie. Przed dinozaurami na naszej planecie pojawiły się gady i jaszczurki. Zmiany klimatyczne wymusiły ewolucyjne zmiany w ich rozwoju i przystosowaniu się do zmieniających się warunków.
Pierwszym dinozaurem okazał się archozaur, który różnił się od gadów tym, że miał kończyny pod ciałem, a nie po bokach. Jego pojawienie się było początkiem ery dinozaurów.
Dinozaury w triasie
Uważa się, że pierwszym gatunkiem dinozaurów w okresie triasu był staurikozaur. Żył jakieś 230 milionów lat temu na terenie obecnej Brazylii. Ponadto przyjmuje się, że pod koniec triasu dinozaury, jako największe zwierzęta lądowe, stały się dominującym gatunkiem nad wszystkimi mieszkańcami naszej planety.
Dinozaury w jurze i kredzie
Z kolei w okresie jury na Ziemi pojawiły się największe odkryte dinozaury, między innymi diplodok – ważący aż 50 ton i liczący 35 metrów długości. Inne jurajskie dinozaury to allozaur i stegozaur. W kredzie z kolei pojawił się najsłynniejszy dinozaur, Tyrannosaurus Rex.
Poznaj również rodzaje dinozaurów: https://juraparkkrasiejow.pl/2021/06/rodzaje-dinozaurow/
Kiedy i dlaczego wyginęły dinozaury?
Fakt, że dinozaurom udało się osiągnąć dominującą pozycję w całym świecie zwierząt sprawia, że paleontolodzy wciąż zastanawiają się, co było przyczyną ich gwałtownego wymarcia.
Istnieje hipoteza, że bezpośrednią przyczyną wyginięcia było uderzenie planetoidy Baptistina jakieś 66 milionów lat temu. Jej długość szacuje się na 10 kilometrów. Prawdziwość tej hipotezy potwierdzają dwa dowody. Pierwszy to krater Chicxulub o średnicy 180 kilometrów znajdujący się nieopodal wyspy Jukatan w Meksyku.
Drugi dowód to nienaturalne pokłady irydu odkrywane na całym świecie w skałach pochodzących z okresu między epoką mezozoiku a kenozoiku. Na Ziemi pierwiastek ten występuje dość rzadko, natomiast jest charakterystyczny właśnie dla planetoid.
Uderzenie planetoidy wiązało się z eksplozją o wielkiej sile, co w konsekwencji doprowadziło do pięciu katastrof.
- Pierwsza to siła uderzeniowa, która przyczyniła się do natychmiastowej śmierci wielu zwierząt.
- Druga to niebezpieczne podwyższenie temperatury do poziomu uniemożliwiającego przeżycie wielu organizmom.
- Trzecia to powstanie gigantycznego tsunami, które niosło za sobą potężne skutki ze względu na ówczesne ułożenie kontynentów. Kontynenty były ze sobą połączone i istniały tylko dwa – Gondwana i Laurazja. W efekcie na większości obszaru kuli ziemskiej tsunami nie napotykało żadnych przeszkód, o które mogłoby się rozbić, co wzmagało jego niszczycielską siłę.
- Czwarta katastrofa, będąca bezpośrednim skutkiem tsunami, to trzęsienia ziemi, powodujące destabilizację płyt tektonicznych i zwiększony wulkanizm. W efekcie ogromne ilości trujących, gorących gazów dostały się do atmosfery, powodując śmierć wielu organizmów.
- Ostatnim, piątym skutkiem uderzenia planetoidy było wzniesienie do atmosfery potężnych ilości pyłu, który ograniczył dostęp światła słonecznego. Powstało zjawisko zimy nuklearnej, powodujące znaczne ochłodzenie klimatu. Dla dinozaurów, które były gatunkiem ciepłolubnym, takie warunki były niemożliwe do zniesienia.
Przeczytaj również o dinozaurach roślinożernych: https://juraparkkrasiejow.pl/2021/06/latajace-dinozaury/
Poznaj latające dinozaury: https://juraparkkrasiejow.pl/2021/06/latajace-dinozaury/
Kiedy odkryto pierwsze dinozaury?
Pierwszą kość dinozaura opisał w 1677 roku kustosz muzealny Robert Plot, lecz uznał ją za szczątek ludzkiego olbrzyma. Badania nad historią i życiem dinozaurów rozpoczęły się dopiero w XIX wieku.
W 1824 roku odnaleziono i zidentyfikowano szczątki gigantycznych jaszczurek. W 1842 roku brytyjski naukowiec Richard Owen zwrócił uwagę na odmienne cechy wyróżniające te gady i umieścił je w odrębnym podrzędzie, nazywając dinozaurami.
Pierwsze naukowe odkrycie dinozaurów przypisuje się jednak doktorowi Gideonowi Mantellowi i jego żonie, Mary Ann. W 1822 roku podczas spaceru Mary Ann odkryła skamieniały ząb, a wkrótce udało się odnaleźć dalsze zęby i liczne fragmenty kości.
Mantell dążył do tego, by odkryć, do jakiego zwierzęcia należały. Po licznych badaniach i konsultacjach zaklasyfikował swoje odkrycie jako szczątki wymarłych gadów i nazwał je Iguanodon (Iguana – legwan, odon – ząb).
