NAZWA I POCHODZENIE
Aetozaury to grupa triasowych, opancerzonych gadów spokrewnionych z dzisiejszymi krokodylami. Nazwa – pochodząca z greki – nawiązuje do budowy czaszki stworzenia. Była ona lekka, wydłużona i zbudowana z cienkich kości więc pierwszym odkrywcom skojarzyła się z czaszką drapieżnych ptaków. Stąd też zwierzęta dość barwnie ochrzczono orłojaszczurami. Przy czym z lataniem nie miał nic wspólnego, będąc stworzeniem wybitnie lądowym. Aetozaury były szeroko rozpowszechnione w okresie triasu, występowały na terenach obu Ameryk, Europy oraz w Afryce i Indiach. Cenne stanowiska przedstawicieli grupy aetozaurów odkryto m.in. na Śląsku Opolskim – w Krasiejowie oraz Kocurach. Nieopodal pierwszej miejscowości zlokalizowany został gatunek Stagonolepis olenkae, odznaczający się charakterystyczną dla taksonu morfologią (m.in. budową kończyn tylnych). W Kocurach znaleziono fragmentaryczne szczątki innego rodzaju, który został opisany w 2021 pod nazwą Kocurypelta silvestris. W Ameryce Północnej znaleziono szczątki fantastycznie wyglądającego, pokrytego zakrzywionymi kolcami Desmatosuchus spurensis, który mógł być nawet dwa razy większy od Krasiejowskiego stagonolepisa.
WYGLĄD
Aetozaury wyglądem przypominały nieco pancerniki, które dożyły obecnych czasów lub wymarłe dinozaury pancerne z grupy ankylozaurów. Ich ciało zwierzęcia w dużej części pokrywał pancerz; niektóre gatunki mogły się dodatkowo poszczycić kolcami wieńczącymi grzbiet, a chroniącymi przed drapieżcami. Poszczególne fragmenty pancerza nazywamy osteodermami, były one połączone elastycznie niczym zbroja płytowa średniowiecznych rycerzy. Pancerz ten pokrywał cały grzbiet, ogon a także chronił brzuch aetozaurów. Mniejsze, wielokątne płytki pokrywały również łąpy.Podłużny, jakby świński pyszczek stworzenia był z przodu bezzębny – kołkowate zęby znajdowały się w głębi paszczy. W połączeniu z szeroko rozstawionymi i nisko osadzonymi łapami (z krótkimi ale silnymi pazurami) stanowił idealne atrybuty gada grzebiącego w ziemi.
POŻYWIENIE
Kształt zębów oraz uformowanie łap jednoznacznie wskazują na roślinożerność lub wszystkożerność aetozaurów. Pod, nieraz twardą i spękaną, ziemią poszukiwał pożywienia w postaci bulw, kłączy oraz innego pokarmu o roślinnym pochodzeniu. Niekiedy aetozaury urozmaicały sobie roślinną dietę także owadami i ich larwami, małymi kręgowcami a być może i padliną. W żargonie paleontologów z tego powodu nazywa się je niekiedy „pancernymi świniami”
